Kruidenverwerkingen

 

Kruiden-

verwerkingen

 

De verwerking van kruiden

 

We kunnen kruiden direct gebruiken als plant, bijvoorbeeld in onze voeding. Denk aan veel gebruikte keukenkruiden als tijm, rozemarijn en oregano. Maar voor een meer geconcentreerde werking, zullen we de inhoudsstoffen door middel van extractiemethoden uit het kruid moeten halen.

Er zijn klassieke methoden, die al heel lang worden toegepast, om de inhoudsstoffen uit kruiden te halen en nieuwere methoden, waarbij meer wordt gestandaardiseerd. We zullen er een paar van uitleggen.

Maceraat

Tinctuur

Stoomdestillatie

Stoomdestillatie

Decoct

Infuus

Decoct

Bij een decoct wordt het kruid gedurende bepaalde tijd in het water gekookt. Het afkooksel wordt hierna gezeefd. Deze methode wordt vaak toegepast bij hardere delen van het kruid, zoals de wortel.

Tinctuur

Bij een tinctuur, of alcoholatuur, wordt een kruid op een mengsel van water en alcohol gezet, gedurende minimaal twee weken. Het mengsel wordt dagelijks geschud en na voldoende tijd gezeefd en uitgeperst. Hoe hoog het alcoholgehalte is, hangt af van het kruid en het soort inhoudsstoffen dat we eraan willen onttrekken. Kruiden die we veel in de vorm van een tinctuur tegenkomen zijn Salie en Zonnehoed (Echinaceae). Als alternatief zien we steeds meer glycerine extracten, waarbij de alcohol als extractiemiddel is vervangen door glycerine.

Infuus

Een infuus is een kruidenthee. Het kruid wordt overgoten met gekookt heet water en gedurende bepaalde tijd getrokken. Hierna wordt het kruid gezeefd en kan het infuus worden gedronken. Het verschil met decoct is dat bij een infuus het hete water over het kruid wordt gegoten en niet wordt meegekookt. Kruiden die zeer geschikt zijn om als infuus te worden gebruikt zijn bijvoorbeeld brandnetel en citroenmelisse.

Stoomdestillatie

Stoomdestillatie van kruiden wordt toegepast om etherische oliën en hydrolaten te verkrijgen. Voor het verkrijgen van etherische olie wordt overigens ook steeds meer CO2 extractie, een nieuwere methode, gebruikt.

Het percentage etherische olie in een kruid is laag, meestal rond  0,5-1 %. Soms is het percentage iets hoger, maar bijvoorbeeld de opbrengst aan etherische olie van de bloemblaadjes van de roos is 0,01 %. In dit geval zijn er 10.000 kg bloemen nodig voor één liter etherische olie. De prijs ligt hierdoor dus ook hoog, daar tegenover staat dat het zeer geconcentreerd is en zelden puur wordt (mag worden) gebruikt.

In het schema hieronder is te zien hoe de stoomdestillatie van kruiden in zijn werk gaat.

De destillatie levert twee typen extracten: de etherische olie en het hydrolaat.

Het hydrolaat is chemisch gezien het gedestilleerde water met een klein percentage wateroplosbare moleculen van de etherische olie. Dit maakt het wel een interessant extract, omdat het vaak net op een andere manier of op een aanvullende manier gebruikt kan worden waar een etherische olie bijvoorbeeld te sterk is.

Etherische oliën en hydrolaten zijn de basis van de aromatherapie, een specialisatie binnen de kruidenkunde.

Infuus

Een infuus is een kruidenthee. Het kruid wordt overgoten met gekookt heet water en gedurende bepaalde tijd getrokken. Hierna wordt het kruid gezeefd en kan het infuus worden gedronken. Het verschil met decoct is dat bij een infuus het hete water over het kruid wordt gegoten en niet wordt meegekookt. Kruiden die zeer geschikt zijn om als infuus te worden gebruikt zijn bijvoorbeeld brandnetel en citroenmelisse.

 

Stoomdestillatie

Stoomdestillatie van kruiden wordt toegepast om etherische oliën en hydrolaten te verkrijgen. Voor het verkrijgen van etherische olie wordt overigens ook steeds meer CO2 extractie, een nieuwere methode, gebruikt.

Het percentage etherische olie in een kruid is laag, meestal rond  0,5-1 %. Soms is het percentage iets hoger, maar bijvoorbeeld de opbrengst aan etherische olie van de bloemblaadjes van de roos is 0,01 %. In dit geval zijn er 10.000 kg bloemen nodig voor één liter etherische olie. De prijs ligt hierdoor dus ook hoog, daar tegenover staat dat het zeer geconcentreerd is en zelden puur wordt (mag worden) gebruikt.

In het schema hieronder is te zien hoe de stoomdestillatie van kruiden in zijn werk gaat.

 

De destillatie levert twee typen extracten: de etherische olie en het hydrolaat.

Het hydrolaat is chemisch gezien het gedestilleerde water met een klein percentage wateroplosbare moleculen van de etherische olie. Dit maakt het wel een interessant extract, omdat het vaak net op een andere manier of op een aanvullende manier gebruikt kan worden waar een etherische olie bijvoorbeeld te sterk is.

Etherische oliën en hydrolaten zijn de basis van de aromatherapie, een specialisatie binnen de kruidenkunde.

Maceraat

Een kruid wordt gedurende een bepaalde tijd, met of zonder verwarmen, geweekt in een vloeistof, waardoor de inhoudsstoffen van het kruid hierin oplossen. Veel toegepast is een oliemaceraat, waarbij een kruid in een plantaardige olie wordt geweekt. Veel gebruikte oliemaceraten zijn calendulaolie, kamilleolie en sintjanskruidolie. Er zijn verschillende methodes om een oliemaceraat te bereiden. Hieronder is een van deze methodes te zien.

Bereiding van calendula olie:

  1. Gedroogde kroonblaadjes van de goudsbloem (calendula officinalis) worden afgewogen en in een bain-mariepan overgebracht.
  2. De olie wordt afgewogen en aan het kruid toegevoegd.
  3. Het kruid wordt goed gemengd met de olie en minimaal 2 uur afgedekt en au bain-marie tot 70°C verwarmd.
  4. Hierna blijft het mengsel nog minimaal 1 dag op kamertemperatuur staan.
  5. Het mengsel wordt gezeefd.
  6. Na het zeven blijft het olie-maceraat een dag staan om eventuele vaste delen te laten bezinken. Hierna wordt het gedecanteerd en gebotteld.